Όλα τον θυμίζουν, 27 χρόνια μετά…για τον Μανο Λοιζο

ενα κειμενο μου μαζυ με αλλα φορος τιμης

http://www.e-tetradio.gr/component/content/article/147-live/945-manos-loizos.html

Ο Μάνος Λοΐζος έφυγε νωρίς από τη ζωή, στις 17 Σεπτεμβρίου 1982. Άφησε την τελευταία του πνοή σε νοσοκομείο της Μόσχας.Φίλοι, γνωστοί, συνεργάτες, άνθρωποι που έχουν τραγουδήσει τις μουσικές του, γράφουν για τη μεγάλη απώλεια, για την πιο ζωντανή απουσία στον κόσμο του τραγουδιού…Δέσποινα Κραουνάκη, παραγωγός

Εγώ δεν γνώρισα τον Μάνο Λοΐζο από κοντά.Μόνο μέσα από τα τραγούδια του που "διάβασα" γιατί "έπρεπε" να διαβάσω ως τότε μουσική επιμελήτρια και μελλοντική ραδιοφωνική παραγωγός. Έμαθα από πολύ νωρίς - ευτυχώς Παναγία μου - πως για να κάνεις τουλάχιστον ραδιόφωνο θα πρέπει να έχεις διαβάσει-ακούσει, δηλαδή, όλη την ελληνική Δισκογραφία. Έτσι έπρεπε, έτσι πρέπει. Έτσι τον έμαθα. Στα 18 μου μόλις. Δεν μπορώ να πω πολλά ούτε καν λίγα γι’ αυτόν τον καλλιτέχνη μας. Μπορώ μόνο να πω πως έχω χαρά μεγάλη που για όποιον λόγο - δεν έχει σημασία ποιον αυτή τη στιγμή - έχω ακούσει όλο του το έργο κι αυτό έχει σταθεί μεγάλο συν μου στο να μπορώ πλέον στα 42 μου να έχω κρίση για το ελληνικό τραγούδι και να είμαι σε θέση να καταλαβαίνω ποιο το καλό και ποιο όχι. Ελεύθερη, καθαρή και στρέιτ άποψη.Επίσης, έχω χαρά γιατί έχω γνωρίσει τη Μυρσίνη – την κόρη του, έχουμε κάνει διακοπές μαζί, καθώς και την εγγονή του Εμμανουέλα που, πίστεψέ με, είναι ίδια τα μάτια της μ’ εκείνον. Είναι τόσο υπέροχες κι οι δύο που σκέφτεσαι πως σίγουρα έτσι ήταν κι εκείνος.Τίποτ’ άλλο...

H σκηνοθέτης, Λουκία Ρικάκη γράφει για τον Μάνο Λοίζο:"...H μάνα μου είχε όλους τους δίσκους του. Έτσι, από μικρή, τα ακούσματά μου ήταν γεμάτα με τον Δρόμο που είχε τη δική του ιστορία. Και για κάποιους που την έγραψαν στον τοίχο με μπογιά. Το να γράφεις τον τοίχο, από τότε μου φάνταζε εξαίρετη πράξη ελευθερίας και ακόμη τη θεωρώ τέτοια. Η λέξη «ελευθερία» ήταν πάντα ο στόχος και η ρομαντική διεκδίκησή της μέσα από μελωδίες σαν κι εκείνη του Λοΐζου, σε μαθαίνουν να διεκδικείς, μελωδικά. Αν κάποιοι αυτό το βαφτίσουν μελαγχολία, εγώ απλά λεω ότι είναι η νομοτελειακή μελωδία της ζωής αυτών που ψάχνουν αλλιώς, σε άλλα μονοπάτια. Γι’ αυτό οι δίσκοι τους ακούγονται έτσι. Γι’ αυτό οι δίσκοι του Λοΐζου ακούγονται έτσι. "Καβάλα στο δελφίνι τον κόσμο γύρισα", έλεγε μετά. Και άλλη προσδοκία του αέναου ταξιδιού και της νοσταλγίας, που σε φέρνει πίσω στο γενέθλιο τόπο ή στο γενέθλιο αίσθημα. Μια επιστροφή γεμάτη αποσκευή του ταξιδιού. Μα, πόσες φορές δεν έχω μουρμουρίσει αυτή τη μελωδία-βάλσαμο στα ταξίδια της φυγής ή της επιστροφής;Το ‘74 είχα πια μεγαλώσει, άκουγα τους δικούς μου δίσκους, στους δικούς μου δρόμους και εκείνοι ήταν έξω στα πεζοδρόμια, στις πλατείες, στις διαδηλώσεις, εκεί που η μουσική του Λοΐζου ακουγόταν και εμείς ανεμίζαμε δικά μας κασκόλ, δικούς μας ήλιους που μεθούσαν με την ατίθαση επιμονή μας να είμαστε εκεί, στο δρόμο και να διεκδικούμε αλλαγές. Σίγουρα ναι, από εμάς μεθούσε ο ήλιος για αυτό μας φώτιζε έτσι χαρούμενα, κάθε φορά που του απευθύναμε τον ύμνο-σειρήνα του Λοΐζου ότι ερχόμαστε να τον μεθύσουμε. Έπαιζε κι ο ήλιος όπως και ο Λοΐζος με την αποκοτιά μας.Τόσα και τόσα τον θυμίζουν και τόσες και τόσες μνήμες ακολουθούν. Ακολουθούν τις δικές του μελωδίες και μας συναντούν σε κάθε στροφή της ιστορίας μας, της ιστορίας αυτού του τόπου, που ακόμη - σε πείσμα των καιρών - μεθάει τον ήλιο.Μετά από χρόνια περιπλάνηση, το ‘82 επέστρεψα στην Ελλάδα οριστικά, λίγους μήνες μετά τη δική του, οριστική αναχώρηση. Σίγουρα κάνει παρέα με τον ήλιο, μεθάνε και τα λένε...

«Ο Μάνος δεν πέθανε, αυτοκτόνησε σιγά-σιγά, μη ακολουθώντας τις οδηγίες των γιατρών του», θα πει ο κ. Μάκης Μάτσας που τον πρωτογνώρισε το 1967, για να γίνουν έκτοτε συνεργάτες και φίλοι. Ο Γιώργος Νταλάρας θυμάται ότι «η τόσο πρόωρη αναχώρησή του με πίκρανε. Δεν το περιμέναμε. Ήταν σαν ατύχημα. Νιώσαμε πως χάσαμε έναν άνθρωπο μέσα από τα χέρια μας. Είναι πολύ πικρό να χάνεις έτσι έναν φίλο σου, έναν άνθρωπό σου…». Θυμάμαι, πριν από πέντε χρόνια ήταν, ακριβώς στο «έτος Λοΐζου», όταν έσκασε το… μεγάλο ερώτημα: «Είναι κατάλληλος ο Λοΐζος για το Ηρώδειο ή δεν είναι;». Όπως έγραφαν τα νέα της εποχής, αυτό το ερώτημα… βασάνισε για κάμποση ώρα τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, που κλήθηκαν να γνωμοδοτήσουν αν πρέπει να παραχωρηθεί το ρωμαϊκό ωδείο για μια τέτοια συναυλία. Και δεν ήθελε και πολύ για να ανάψει η κουβέντα για το ποιες είναι «οι εκδηλώσεις που συνάδουν με τον χώρο». Δεν ήθελε και πολύ να εκφράσει την ανάγκη αλλαγής θεσμικού πλαισίου και αναμόρφωσης του θεσμού και ο τότε Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, Χρήστος Ζαχόπουλος. Όσο για την υπόθεση Λοΐζου; Εγκρίθηκε, τελικά, η συναυλία για τα μέσα Οκτωβρίου εκείνης της χρονιάς. Και μπροστά στον φόβο μην ακουστούν «νταλκαδιάρικα τραγούδια»; «Αυτά τα είπαν αλλού», καθησύχασε το Συμβούλιο ο κ. Ζαχόπουλος, χαμογελώντας αινιγματικά.Ευτυχώς που υπήρχαν και υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι που δεν έχουν αμφιβολίες τέτοιου τύπου. «Ο Μάνος ήταν μια πλαγιά πολύχρωμα λουλούδια που έλαμπαν καθώς τα χτυπούσε ο ήλιος. Και θα λάμπουν για πάντα και πιο πολύ όσο θα υπάρχει και θα λάμπει στον κόσμο αυτός ο μοναδικός ήλιος: Η καρδιά του ανθρώπου», είπε ο Μίκης Θεοδωράκης. Η Χαρούλα Αλεξίου το είπε λίγο διαφορετικά: «…Ο Μάνος Λοϊζος είναι ένας άνθρωπος “συγγενικός”…». Ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, αναγνωρίζει ότι «ο Μάνος ήταν μεγάλος μελωδός. Η μεγάλη του τέχνη ήταν η απλότητα της μελωδίας του».Και η Δήμητρα Γαλάνη, «ο Μάνος, μια συγκλονιστική περίπτωση ήθους και αγωγής, ένα πλάσμα με ελαφρύ περπάτημα, ένας άνθρωπος δηλαδή που δεν αισθανόσουν ποτέ το βάρος της παρουσίας του, αν και πάντα είχες συνείδηση του βάρους της προσωπικότητάς του, ήταν για εμένα φορέας αυτής της μοναδικής αίσθησης ανάλαφρης δροσιάς μέσα στον μεγάλο καύσωνα».Όπως έγραψε ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, δεν ήταν, είναι ακόμα, ζει μαζί μας: «Τρυφερός, γοητευτικός, έξυπνος, πλακατζής, πολιτικοποιημένος, τολμηρός. Χάθηκε νωρίς, γιατί δεν πρόσεχε τον εαυτό του, ήταν μέσα σ’ όλα, ξενυχτούσε, κάπνιζε, ερωτευόταν βαθιά, πίστευε πως θα είναι αθάνατος».Ο Μάνος είχε τη δική του ιστορία.Εάν ζούσε σήμερα, θα συμπλήρωνε τα 72 του χρόνια.Τελικά, το πιο δύσκολο σε αυτή τη δουλειά, είναι η στιγμή που δεν νιώθεις ικανός να γράψεις για το πόσο σου λείπει ένας άνθρωπος που δεν γνώρισες, αλλά που έχεις τραγουδήσει, έχεις ερωτευτεί, έχεις κλάψει με τα τραγούδια-χελιδόνια του… Για την αντιγραφή Σπύρος Σεραφείμ